زمرد با ارزش ترین کانی گروه بریل است و از زمان باستان ،حدود ۲۰۰۰سال قبل از میلاد مسیح در مصر استخراج می شده که در زمره کم اهمیت ترین نوع این گروه است.. با کیفیت ترین زمرد ها از معادن در کلمبیا استخراج می شود .در میان کشورهای آسیایی ،افغانستان منبع افسانه ای زمرد است وچند مورد بی همتای آن مدت هاست که در بازارها دست به دست می شود در سالهای اخیر همسایه آن یعنی پاکستان تولید کننده زمردهای خوش رنگ اما کوچک معروف شده است .
زیبایی زمرد مربوط به کرم و وانادیوم آن است. تقریباً تمام زمرد ها دارای ناخالصی هایی هستند ولی ارزیابی زمرد بر پایه رنگ و شفافیت آن می باشد .نگین زمرد بسیار شکننده است و باید در استفاده از آن دقت لازم را بکار برد. برای بهبود کیفیت رنگ در زمرد اغلب آن را باروغن مخصوص، موم، اپوکسی اشباع می کنند تا بازتاب نور از ترک های موجود در آن به حداقل برسد.
بهترین کلکسیون زمرد دنیا از نظر تعداد، رنگ، اندازه و تراش در بانک مرکزی کشور کلمبیا قرار دارد. در موزه‌های علوم‌طبیعی لندن و نیویورک، در بانک مرکزی روسیه و نیز در کشور اتریش زمردهای معروف و مشهوری وجود دارد. به علاوه ،یکی از بزرگ ترین مجموعه های زمرد تراش داده شده دنیا در بانک مرکزی ایران نگهداری می شود که جزو جواهرات ملی کشور ماست
سنگ متولدین ماه میانی بهار، زمرد است. زمرد از زمان خیلی دور به عنوان سنگ درمانی به کار می‌رفته است. یکی از مهم ترین ویژگی های آن این است که روح و جسم را با هم متعادل می‌کند.رنگ سبز زمرد را سمبل باروری و نوازش دهنده چشم توصیف می کنند و شاید به همین جهت در قرون بعد خواص شفا دهنده زمرد، مخصوصاًبرای بینایی مورد توجه قرار گرفت. زمرد فشار خون وبیماری قلبی را نیز کنترل می کند. از دیگر خواص آن مفید بودن آن برای دستگاه گوارش است و سبب تقویت معده و درمان زخم معده می شود. همچنین نیروی انرژی بخش و آرام بخش دارد و گفته می شود برای تسکین ودرمان دردهای ستون فقرات نیز مفید است.
تراش زمرد
در حالی که سختی بالای زمرد (۸-۷٫۵) تا حدود زیادی مانع خراش دیدن این گوهر با ارزش می‌شود. قابلیت شکنندگی آن بخاطر شکافهای موجود، تراش دیدن، سوارکردن و پاک کردن آن را نسبتاً مشکل کرده است. حتی برای یک تراش دهنده خبره، تراش زمرد کار دشواری به حساب می‌آید. نخست به خاطر قیمت بالای کریستالهای خام و دوم به دلیل وجود ادخالها، اما با وجود این موانع، از عشق و علاقه تراش دهندگان ذره‌ای نکاسته، آنها تراش خاصی را برای این گوهر بکار می‌برند. با نام تراش زمردی یا تراش چهارگوش که در اصل یکی از طرحهای تراش پلکانی است که در این تراش، گوشه‌های زمرد به صفحاتی مزین می‌شود که علاوه بر تشدید زیبایی آن، مقاومت آن را در برابر فشارهای مکانیکی و عوامل فیزیکی افزایش می‌دهد. همچنین زمردها به روشهای دیگری نیز تراش داده می‌شوند و در صورتی که کریستالهای خام حاوی ادخال و ناپاکیهای فراوانی باشد، تراش دامله را برای آن در نظر می‌گیرند (تراشی است به صورت نیمکره که با قاعده‌های دایره یا بیضی انجام می‌شود و بیشترین کاربرد را جهت انگشتری دارد)
منبع: کتاب سنگ ها و کانی های گرانبها نوشته دکتر منصور قربانی و کتاب گوهر های شگفت انگیز جهان نوشته دکتر داریوش ادیب