فیروزه یکی از قدیمی ترین گوهر های مورد استفاده بشر است. فیروزه به معنی سنگ ترکی است و این به معنی استخراج فیروزه در ترکیه نیست بلکه فیروزه ای که در ایران استخراج می شد از طریق ترکیه به کشورهای اروپایی ارسال می گردید.تاریخچه کشف معادن فیروزه در ایران به حدود هفت‌هزار سال پیش می رسد.
انواع فیروزه
این کانی که به رنگ آبی – از روشن تا تیره – است، در اثر حرارت تغییر رنگ می‌دهد و به رنگ سبز مات درمی‌آید. نگین فیروزه در نتیجه تابش نور خورشید تبخیر می‌شود و تغییر رنگ می دهد. رنگ فیروزه در تماس با مواد شیمیایی و حتی آرایشی نیز تغییر می کند و جلای آن از بین می رود. بنابراین توصیه می شود هنگام استفاده از مواد آرایشی و یا استحمام و شست‌وشو، جواهرات دارای فیروزه در معرض این مواد قرار نگیرند.
در بازار ایران دو نوع فیروزه پرطرفدار است؛فیروزه نیشابور که بهترین نوع و گران‌ترین است؛ وفیروزه دامغان که کیفیت پایین‌تری دارد. یکی از معروف ترین معادن فیروزه در دنیا درخراسان قرار گرفته و به همین علت، این استان، به خصوص شهر مشهد، مرکز تراش و معاملات عمده فیروزه در جهان است؛فیروزه‌هایی که در مشهد تراش داده می شوند به نام فیروزه خراسانی مشهورند.
فیروزه های چینی ارگانیک می باشند و از بقایا و استخوان های ماموت ها به وجود آمده اند. به همین علت با اسید واکنش نشان می دهند. رنگ آن به علت تبلور فسفات، آبی است و مشخصات آن با فیروزه های ایرانی، مصری و امریکایی متفاوت می باشد.
نگین های فیروزه بر اساس رنگ و رگه آنها به انواع مختلف دسته بندی شده اند. به نوع صاف بدون رگه «عجمی» ، به فیروزه های رگه دار در اصطلاح «شجری یا رگدار» گفته می شود که قسمتی از سنگ مادر در داخل نگین فیروزه به شکل رگه قرار دارد
فیروزه ای که سنگ آن در طبیعت با آب شسته شده و خاک آن از فیروزه جدا شده است به فیروزه «ریگی» معروف است که از انواع دیگر گرانتر می باشد.
ساختار شیمیایی فیروزه
و فسفر به صورت آپاتیت در درون سنگ های آذرین وجود دارد که طی AI2 O3 کانی ها غنی از فرایند دگرگونی گرمایی از عمق زمین و با فشار از لابه لای شکست ها و منافذ بیرون آمده و به سطح رسیده اند، با محلول های سطحی مس دار ترکیب شده و پس از طی مراحل لازم فیروزه را تشکیل می دهند
با ورود دیگر کانی ها به ساختارملکولی فیروزه در هنگام فرآیند تشکیل آن، گوناگونی رنگ در این سنگ پدیدار می شود. عناصری چون آهن، کلسیم، منیزیم، منگنز، سیلیکون و روی با ملحق شدن به ساختار مولکولی آن بر روی رنگ و سختی اثر گذاشته و رنگ فیروزه را از آبی آسمانی تیره تا سبز تیره و یا طیف های بسیار مختلفی از این دو رنگ تغییر می دهند. به طور کلی هر چه مس موجود در فیروزه بیشتر باشد، رنگ آن آبی تر و وجود آهن، کانی سبز تری را تشکیل می دهد.
معادن فیروزه
فیروزه به صورت توده‌های فشرده و یا قلوه سنگ از معادن استخراج می شود وبهترین کیفیت در شمال شرق ایران نزدیک نیشابور است معادن دیگر در افغانستان، شرق استرالیا،آرژانتین، ایالات متحد آمریکا، مصر، آمریکای جنوبی، بعضی مناطق آسیای مرکزی و حتی چین یافت می‌شود.
فیروزه خاص مناطقی با سنگ های آذرین نبوده و در صحرای سینا و استرالیا در میان صدف ها و ماسه سنگ ها نیز یافت شده است. گاهی نیز بر اثر تأثیر محلول های سطحی مس دار بر روی فسیل های استخوانی جانوران، فیروزه به وجود می آید.
گفتنی است، یکی از دیدنی ترین مراکز فیروزه دنیا آستان قدس رضوی است و در مکان‌های مختلف آن فیروزه‌های نادر به چشم می خورد.
در موزه جواهرات ملی ایران در بانک مرکزی، انواع جواهرات ساخته شده از فیروزه با قدمت‌های متفاوت و در اندازه‌های نادر وجود دارد که در دنیا کم نظیر است.
خواص سنگ فیروزه
در فرهنگ دینی ما در احادیث و روایات مختلف، داشتن انگشتری با نگین فیروزه به خصوص برای آقایان توصیه شده است. این سنگ به دلیل رنگ و درخشش آن شادی آور است و خواص بسیار دارد. به همین دلیل استفاده از آن بین عموم مردم رواج دارد.
نگاه به فیروزه چشم را تقویت کرده و استفاده از سرمه آن و همچنین گذاشتن آن بر روی چشم ها برای تقویت چشم و درمان بیماری های چشمی مفید است.
گذاشتن فیروزه بر روی چاکرای گلو برای درمان گلو درد، تقویت تارهای صورتی و درمانی بیماری های ریوی و تنفسی مؤثر می نماید.
فیروزه قلب را تقویت می کرده و سعه صدر می دهد. این سنگ، افسردگی های روحی و روانی را نیز درمان می کند.
سنگ فیروزه، سنگ صلح و آرامش است و قدرت عشق و دوستی، صداقت، عقل و حکمت را فزونی می بخشد. فیروزه مظهر خوش یمنی، آرامش و محافظت در برابر نیروهای منفی است.
استفاده از انگشتر و یا گردنبند فیروزه، برای دور کردن انرژی های منفی به ویژه چشم زخم و عواقب آن بسیار مناسب است. این سنگ مانند عقیق، حرز بسیار مهمی در برابر حوادث و بلایا به شمار می رود و برای آسان شدن کارها و رونق در کسب و کار بسیار مفید است.
